Antibiotica en probiotica

Het is bekend dat antibiotica het microbioom beïnvloeden, maar wat doet antibiotica met je immuunsysteem? In dit interview de visie van therapeut Adrienne Benjamin

Wat beïnvloedt het immuunsysteem?

Het immuunsysteem wordt beïnvloedt door een brede range aan factoren. Voorbeelden zijn: genetische aanleg, infecties, stress, voeding rijk aan suiker, alcohol, slaapgebrek, roken, te weinig beweging en hygiëne. Deze factoren hebben een effect op het spijsverteringssysteem en het microbioom in de darmen. [1, 2, 3]. Het spijsverteringssysteem, de dunne en dikke darm, is de plek waar de interactie plaats vindt tussen ons immuunsysteem en pathogene (ziekmakende) en goede (vriendelijke) bacteriën. De ontwikkeling en het functioneren van het immuunsysteem is afhankelijk van deze interacties. [4]. Het spijsverteringssysteem, de darmwand, is bedekt met een laag cellen, een dynamische structuur die onderscheid maakt tussen goede bacteriën en die verkeerde bacteriën tegenhoudt. Onderzoek suggereert (toont aan) dat de commensale flora, je eigen bacteriën, een ontstekingsremmende werking hebben en dat zij de immuniteit beïnvloeden. De bacteriën spelen een grote rol in de voorziening van essentiële nutriënten (o.a. vitaminen), het omzetten van onverteerbare voedingsstoffen, het verdedigen tegen pathogene bacteriën en het in stand houden van de eerste barrière, het darmslijmvlies. [5,6]

Ontstaan microbioom

Het darm-microbioom ontstaat bij je geboorte als bacteriën van de moeder op de baby terecht komen. Tijdens het eerste levensjaar ontwikkelt de samenstelling van het microbioom zich. De diversiteit en het aantal bacteriën neemt toe en stuurt de ontwikkeling van het immuunsysteem. Uiteindelijk ontstaat er een “eigen” samenstelling aan bacteriën. [7] De wijze van geboorte (vaginaal of Keizersnede), vroeggeboorte, hygiëne, borstvoeding [8,9] en gebruik van antibiotica [10] hebben effect op de samenstelling van het microbioom.

 

 

Antibiotica en probiotica

Het darm-microbioom werkt samen met het immuunsysteem. De bacteriën geven signalen om de groei van immuun cellen te ondersteunen en draagt daarmee bij aan de normale ontwikkeling van het immuunsysteem. [11] Als de interactie tussen bacteriën en immuunsysteem niet goed verloopt, als het immuunsysteem niet goed wordt “getraind”, dan kan dat resulteren in ziekten. Ook de gevoeligheid voor influenza, retrovirussen en serieuze ziekten [12] zoals darmkanker en auto-immuunziekten [13]

antibiotica, wat is hun invloed op de darmen en welk effect heft antibiotica op het immuunsysteem?

Het microbioom heeft op 2 manieren met antibiotica te maken: via medicatie en via antibiotica-resten in voeding. Antibiotica behoren tot de meest voorgeschreven medicijnen en er is een relatie tussen antibiotica op jonge leeftijd en de ontwikkeling van ziekten op latere leeftijd (volwassenheid). [14]

Dysbiose in het darmmicrobioom

Onderzoek toont aan dat antibiotica snel kan leiden tot dysbiose in het darm-microbioom. Breed-spectrum antibiotica beïnvloedt ongeveer 1/3 van de bacteriën in de darmen. Daarmee heeft antibiotica effect op de diversiteit aan bacteriesoorten, de hoeveelheid per soort en de balans tussen de verschillende bacteriestammen. Na afronding van een antibioticakuur keert de samenstelling van het microbioom weer terug naar de oude staat, maar vaak is dit niet ene complete herstel van het microbioom. [15] Als het eigen microbioom weer herstelt na antibiotica-gebruik is de weerstand tegen kolonisatie afgenomen waardoor vreemde microben de mogelijkheid kunnen krijgen om een vaste plaats in het microbioom te verwerven. Op deze manier wordt het immuunsysteem beïnvloedt. Deze veranderingen nemen toe en worden meer permanent na herhaaldelijke blootstelling aan antibiotica.

Wat merk je als antibiotica je immuunsysteem beïnvloeden?

Onderzoek naar het effect van antibiotica op het darm-microbioom heeft laten zien dat antibiotica invloed hebben op de manier waarop het microbioom samenwerkt met de persoon. Het verandert de effectiviteit van de aangeboren en aangeleerde immuun-reacties. Dit leidt tot een hogere gevoeligheid voor infecties, systemische ontstekingen, verstoringen in het metabolisme en de ontwikkeling van resistente bacteriën. [17] Naast en afname in de immuniteit kunnen veranderingen in het microbioom ook leiden tot een brede variëteit aan darmaandoeningen zoals winderigheid, opgeblazen gevoel, diarree, ontstekingen, PDS en uiteindelijk in atopische ontstekingen en auto-immuunziekten zoals allergieën, astma, colitis en IBD. [18]

Wat kun je doen ter ondersteuning van je immuunsysteem tijdens en na een antibiotica-kuur?

Als we nagaan dat een gebalanceerd microbioom cruciaal is voor de ondersteuning van het immuunsysteem, en antibiotica een nadelig effect hebben op dat microbioom, is het duidelijk dat het ondersteunen van de balans belangrijk is, zowel tijdens als direct na inname van antibiotica. Onderzoek naar het gebruik van probiotica om het microbioom te ondersteunen hebben laten zien dat probiotische bacteriestammen de antibioticakuur kunnen ondersteunen door bijwerkingen te verminderen en door daarmee het effect van de antibiotica te ondersteunen en de immuniteit te verbeteren. [19]

Klinisch onderzoek probiotica

Klinisch onderzoek naar het gebruik van probiotica tijdens en na antibioticagebruik in  Addenbrooke’s Hospital, in Cambridge, lieten zien dat suppletie met Lab4 probiotica de groei van slechte bacteriën afremde en de aanwas van goede bacteriën hielp [20] en het reduceerde significant de resistentie tegen enterococcen [21] (een van de meest resistente soort vijandige bacteriën in het microbioom.)

Wat kun je zelf met voeding doen om het immunsysteem te ondersteunen na een antibioticakuur?

Het belang van een brede diversiteit aan bacteriestammen suggereert dat de samenstelling van het gehele microbioom invloed heeft op een gebalanceerde immuunrespons [22]. Voeding die verschillende soorten bacteriën bevat is waarschijnlijk het meest effectief in het ondersteunen van het herstel naar een gezond microbioom. Voorbeelden zijn: yoghurt, gefermenteerde voeding (zuurkool, kefir, kimchi). Een probiotisch supplement met meerdere stammen van helpen in het toevoegen van grote hoeveelheden levende bacteriën, maar alleen als de stammen goed onderzocht en effectief zijn.

Prebiotische vezels

Prebiotische vezels kunnen ook helpen in het laten groeien en actief worden van bepaalde bacteriestammen [23]. Deze vezels vind je in groenten zoals broccoli (vooral de stam, prei en artisjok maar ook in supplementen met vezels zoals inuline en oligosachariden. De pathogene, schadelijke, bacteriestammen gebruiken suiker als belangrijkste energiebron, dus is het raadzaam om suiker te minimaliseren. Een dieet met veel vezels, vele water en uitgebalanceerde macro-en micronutriënten ondersteunen de symbiotische bacteriën en daarmee de balans in het microbioom en dus de immuniteit.[24] Tenslotte, naast het microbioom zijn er specifieke micronutriënten die hebben laten zien dat zij het immuunsysteem ondersteunen en die gesuppleerd kunnen worden als aanvulling op gezonde voeding rijk aan groenten en fruit. Dit zijn A, B6, B12, C, D, koper, foliumzuur, ijzer, selenium en zink. [25]

 

 

Adrienne Benjamin, wie is proVen, Nutritional Therapist en NLP therapeut, Nutritional Therapy degree at CNELM in 2013. MBA. Adrienne is nu Marketing Manager en adviseur bij  ProVen Probiotica.

Referenties (bronnen): www.ihcan-mag.com/References

[1] Voigt RM et al (2014) Circadian Disorganization Alters Intestinal Microbiota. PLoS ONE 9(5):e97500. Doi:10.1371/journal.pone.0097500

[2] Konturek PC et al (2011) Stress and the gut: pathophysiology, clinical consequences, diagnostic approach and treatment options. J Physiol Pharmacol 62(6):591-599

[3] Conlon MA & Bird AR (2015) The Impact of Diet and Lifestyle on Gut Microbiota and Human Health. Nutrients 7(1):17-44

[4] Macpherson AJ & Harris NL (2004) Interactions between commensal intestinal bacteria and the immune system. Nat Rev Immunol 4:478-485

[5] MacDonald TT & Monteleone G (2005) Immunity, Inflammation, and Allergy in the Gut. Science 307:1920-1925

[6] Round JL & Mazmanian SK (2009) The gut microbiome shapes intestinal immune responses during health and disease. Nat Rev Immunol 9(5):313-323

[7] Del Chierico F et al (2015) Phylogenetic and Metabolic Tracking of Gut Microbiota during Perinatal Development. PLoS ONE; DOI:10.1371/journal.pone.0137347

[8] Backhed F et al (2015) Dynamics and stabilization of the human gut microbiome during the first year of life. Cell Host Microbe 17:690-703

[9] Tannock GW et al (2013) Comparison of the compositions of the stool microbiotas of infants fed goat milk formula, cow milk-based formula, or breast milk. Appl Environ Microbiol 79:3040-8

[10] Hussey S et al (2012) Parenteral antibiotics reduce bifidobacteria colonization and diversity in neonates. Int J Microbiol doi: 10/1155/2011/130574

[11] Chow J et al (2010) Host-Bacterial Symbiosis in Health and Disease. Adv Immunol 107:243-274

[12] Petersen C & Round JL (2014) Defining dysbiosis and its influence on host immunity and disease. Cell Microbiol 16(7):1024-1033

[13] Clemente JC et al (2012) The Impact of the Gut Microbiota on Human Health: An Integrative View. Cell 148: 1258-1270

[14] Vangay P et al (2015) Antibiotics, Pediatric Dysbiosis, and Disease. Cell Host Microbe 17(5):553-564

[15] Dethlefsen L & Relman DA (2011) Incomplete recovery and individualized responses of the human distal gut microbiota to repeated antibiotic perturbation. PNAS 108(1):4554-4561

[16] Clemente JC et al (2012) The Impact of the Gut Microbiota on Human Health: An Integrative View. Cell 148: 1258-1270

[17] Francino MP (2016). Antibiotics and the Human Gut Microbiome: Dysbioses and Accumulation of Resistances. Front Microbiol 6:1543

[18] Francino MP (2016). Antibiotics and the Human Gut Microbiome: Dysbioses and Accumulation of Resistances. Front Microbiol 6:1543

[19] Reid G (2006) Probiotics to prevent the need for, and augment the use of, antibiotics. Can J Infect Dis Med Microbiol 17(5):291-295

[20] Plummer SF et al (2005) Effects of probiotics on the composition of the intestinal microbiota following antibiotic therapy. Int J Antimicrob Agents 26:69-74

[21] Madden JAJ et al (2005) Effect of probiotics on preventing disruption of the intestinal microflora following antibiotic therapy: A double-blind placebo-controlled pilot study. Int Immunopharmacol 5:1091-1097

[22] Petersen C & Round JL (2014) Defining dysbiosis and its influence on host immunity and disease. Cell Microbiol 16(7):1024-1033

[23] Petersen C & Round JL (2014) Defining dysbiosis and its influence on host immunity and disease. Cell Microbiol 16(7):1024-1033

[24] Conlon MA & Bird AR (2015) The Impact of Diet and Lifestyle on Gut Microbiota and Human Health. Nutrients 7(1):17-44 [25] http://ec.europa.eu/food/safety/labelling_nutrition/claims/register/public/?event=search